حجامت یک روش درمانی سنتی است که طی آن ابتدا روی پوست خراش‌هایی ایجاد کرده و سپس با «کاپینگ» یا ایجاد خلا به وسیله‌ی بادکش روی نقاط خاصی از پوست بدن، خون را از خراش‌ها بیرون می‌کشند. این روش در قدیم توسط یونانی‌ها، اعراب، ترک‌ها و فارس‌ها به کار می‌رفته است و بقراط هم از آن یاد کرده. چینی‌ها هم در طب سنتی خود از کاپینگ استفاده می‌کرده‌اند، هرچند که کاپینگ چینی به صورت خشک (بدون خون‌گیری) انجام می‌شده است.
اگرچه این روش هنوز هم، علی‌الخصوص در بین مسلمانان، طرفدارهای خودش را دارد، با پیشرفت علم و پزشکی بر پایه شواهد (Evidence Based Medicine) از رونق افتاده است.
اما آیا این روش واقعاً فایده‌ای هم دارد؟
جواب دادن به این سوال واقعاً دشوار است. دلیل هم اینکه کارآزمایی‌های کنترل‌شده و اتفاقی در مورد این روش درمانی وجود ندارد و احتمالاً هیچ‌وقت هم وجود نخواهد داشت. برای کارآزمایی کنترل‌شده به یک گروه کنترل نیاز است تا اثر تلقینی (Placebo Effect) از میان برداشته شود. مثلاً وقتی می‌خواهند ببینند که آیا یک دارو روی فشار خون اثر دارد یا نه، به یک گروه یک داروی خاص می‌دهند و به گروه دیگر قرص بی‌اثری می‌دهند تا هر دو گروه از نظر اثر تلقینی در یک جایگاه قرار بگیرند. انجام این کار در مورد حجامت ممکن نیست و این محدودیت بزرگی در مورد مطالعات انجام شده محسوب می‌شود.
با این حال مطالعاتی که انجام شده‌اند، گاه توانسته‌اند فوایدی را برای حجامت پیدا کنند. در مطالعه‌ای که علیرضا احمدی از دانشگاه کرمانشاه با همکاری دیوید شوبل از دانشگاه بیرمنگام در سال ۲۰۰۸ انجام داد و در ژورنال امریکایی طب چینی منتشر شد، از ۷۰ فرد مبتلا به میگرن، ۶۶ درصد شاهد تخفیف سردرد و کاهش تعداد روزهای حمله‌ی میگرنی بودند. با این حال، در سال گذشته مطالعه‌ای انجام شد که نشان داد خوردن یک دارونما (placebo) می‌تواند به اندازه‌ی یکی از داروهای پیشگیری از میگرن در کاهش تعداد حملات اثربخش باشد. بنابراین نمی‌توان نتایج مطالعه‌ی احمدی را نیز از اثر تلقینی بری دانست و این محدودیت همچنان باقی است.
در سال ۲۰۱۱، عبدالله البداه و همکارانش به بررسی شواهد در قالب یک مقاله‌ی بازبینی پرداختند. از مجموع ۱۳ مقاله‌ای که مورد بازبینی قرار گرفت، ۲ مقاله فواید حجامت را در کنار درمان‌های عادی نشان دادند و سومی حاوی شواهد بسیار ضعیفی در مورد فایده‌ی حجامت بر بازتوانی پس از سکته‌ی مغزی بود. بقیه‌ی مطالعات آن‌قدر محدودیت داشتند که نتایج آنها ارزشی نداشت.
اما حجامت خطراتی دارد که بزرگترین آنها ریسک انتقال بیماری‌های عفونی مثل هپاتیت و ایدز است. خون‌ریزی، به جای ماندن اثر تیغ روی پوست و افزایش خطر ایجاد لخته‌های خونی و سکته‌ی مغزی از دیگر عوارض این روش درمانی هستند.
به خاطر ریسک بالای انتقال عفونت، سازمان انتقال خون ایران تا یک سال پس از انجام حجامت، از افرادی که این روش درمانی را انتخاب کرده‌اند، خون دریافت نمی‌کند.
جمع‌بندی: حجامت شاید فوایدی داشته باشد، اما شواهد علمی مستحکمی مبنی بر آن وجود ندارد؛ با این حال این روش خطراتی دارد که مهم‌ترین آن، ریسک انتقال عفونت‌های خطرناک است.
بیشتر:
مطالعه‌ی احمدی:
http://www.worldscientific.com/doi/abs/10.1142/S0192415X08005564
مطالعه‌ی البداه:
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.2042-7166.2010.01060.x/full
