چرا نباید خودسرانه آنتی‌بیوتیک مصرف کنیم؟
مقاومت به آنتی‌بیوتیک و اقدامات لازم جهت پیشگیری
شاید اگر از ما راجع به روش‌هایی بپرسند که با آن می‌توان میلیون‌ها فرد را در سراسر جهان کشت، جواب‌های زیادی به ذهن‌مان برسد، اما بعید است به یکی از محتمل‌ترین جواب‌ها، یعنی «مقاومت به آنتی‌بیوتیک» فکر کنیم.
آنتی‌بیوتیک اساساً دارویی است که برای مبارزه با عفونت‌های باکتریایی در انسان و حیوان به کار می‌رود. این داروها یا با کشتن باکتری و یا با جلوگیری از رشد و تکثیر آنها عمل می‌کنند. اما آنتی‌بیوتیک‌ها هیچ اثری بر ویروس‌ها که با استفاده از سلول میزبان تکثیر می‌شوند، ندارند.
برای همین است که برای درمان عفونت‌های ویروسی -شامل اکثر موارد سرماخوردگی، گلودرد، عفونت‌های سینوسی، عفونت‌های گوش و…- نباید آنتی‌بیوتیک مصرف کرد.
استفاده‌ی بیجا و بی‌رویه از آنتی‌بیوتیک به تدریج باعث ایجاد تغییراتی در جمعیت باکتری‌ها می‌شود که از اثربخشی دارو می‌کاهد. به این پدیده مقاومت به آنتی‌بیوتیک می‌گویند. وقتی از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌کنیم، باکتری‌های حساس به آن آنتی‌بیوتیک از بین می‌روند و انواع مقاوم باقی می‌مانند. این قضیه باعث تکثیر هرچه بیشتر گونه‌های مقاوم می‌شود.
بعضی باکتری‌ها با تغییر ساختار آنتی‌بیوتیک آن را خنثی می‌کنند. برخی از آنها می‌توانند آنتی‌بیوتیک را از فضای سلولی خود بیرون بی‌اندازند و برخی دیگر هم ساختار بیرونی خود را به گونه‌ای تغییر می‌دهند که آنتی‌بیوتیک نتواند به آنها بچسبد. نکته اینجاست که همه‌ی این‌ها می‌توانند با جهش‌های ژنی باکتری رخ دهند. باکتری‌ای که به این شیوه در مقابل آنتی‌بیوتیک مقاومت کسب می‌کند، حتی اگر یک دانه باشد، به سرعت تکثیر شده و در جامعه گردش پیدا می‌کند.
مقاومت به آنتی‌بیوتیک یکی از اصلی‌ترین مشکلات جهانی سلامت در زمانه‌ی حاضر است. طراحی و تولید آنتی‌بیوتیک‌های قوی‌تر بسیار پرهزینه است و شرکت‌های بزرگ دارویی، به علت سوددهی کم یا هراس از زیان‌دهی، به آن رغبت زیادی ندارند. بر اساس گزارش مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ایالات متحده (CDC)، مقاومت به آنتی‌بیوتیک فقط در این کشور سالانه جان ۲۳ هزار نفر را می‌گیرد. در سال ۲۰۱۴، جیم اونیل و همکارانش در مطالعه‌ای که به درخواست دولت انگلستان انجام شد، تخمین زدند که اگر برای مقابله با این پدیده کاری انجام نشود، تا سال ۲۰۵۰ سالانه ۱۰ میلیون نفر بر اثر ابتلا به عفونت‌هایی می‌میرند که در حال حاضر به راحتی با آنتی‌بیوتیک قابل درمان است. تنها راه پیشگیری از این اتفاقات، عدم مصرف خودسرانه‌ی آنتی‌بیوتیک و تکمیل دوره‌ی درمان است.
در هنگام سرماخوردگی یا ابتلا به گوش‌درد و گلودرد، به جز مراجعه به پزشک، می‌توان با انجام اقداماتی ساده مثل شستشوی حلق و بینی با محلول شستشوی سالین (۹ گرم نمک در ۱ لیتر آب) و علامت‌درمانی با داروهای تب‌بر (مثل استامینوفن) ظرف چند روز شاهد بهبودی بود.
بیایید در هنگام ابتلا به بیماری‌های رایج، به جای مصرف بیهوده‌ی آنتی‌بیوتیک و به خطر انداختن جان میلیون‌ها تن از آیندگان، چند روز دست نگه داریم یا به پزشک مراجعه کنیم.
